HOCACİHAN
Yakınımızdaki tarih HOCACİHAN
Çeyrek asırdır Konya’da yaşamış olmama rağmen Hocacihan’a hiç gitmemiştim. Konya Mahallelerinin Tarihi kapsamda mahallenin tarihini yazan Bölge Yazma Eserler Kütüphanesi müdürü Bekir Şahin mahallenin içinde önemli su yapıları olduğunu söyleyince 2 Aralık 2005 tarihinde yapıları yerinde inceledik.
Hocacihan mahallesinin adı, Selçuklu dönemi devlet adamlarından Ahmet bin Nasır bin Süleyman’ın Hâce-i Cihan lakabından geliyor. Kendisi hasta oğlunu tedavi ettiği için Sadreddin Konevi’ye bu günkü mescidinin-zaviyesinin bulunduğu bağı hediye etmiştir. 13. yüzyılda yaşamış Alâeddin Keykubat, Mevlâna ve Sadreddin Konevi ile yakın ilişkileri olan bir devlet adamıdır. Türbesinin de Tekke mezarlığında olduğunu biliyoruz. Hocacihan zamanında şehrin su işlerini düzenlediği de tarihi bilgiler arasındadır.
Hocacihan mahallesinin tarihi yapılarından sadece Hocacihan’ın türbesi, Hocacihan Hanı ve Devler Sarnıcı yayınlanmıştır. Yaptığımız yüzey araştırmasında bu mahalledeki bütün yapıları inceledik, inceleme sırasında bu mahalleden tarih ve kültür sevdalısı Mustafa Dağıstan bize eşlik etti. Doktora öğrencimiz Erkan Aygör ölçüleri alarak yapıları yayına hazırlamaya katkıda bulunacaktır.
1- Kanlı Sarnıç: Bu günkü Başkent Hastanesi yakınındadır. Kuzey-güney doğrultusunda dikdörtgen planlı olarak yapılmıştır. Selçuklu veya Beylikler dönemine aittir. kuyu ağacı yok olmuştur, bileziği ve yalakları orijinaldir.
2- Aşağı Mahalle Köy Odası: Yenilenerek halen Kur’an kursu olarak kullanılmaktadır.
3- Hanay Başı Sarnıcı: Köyün merkezinde yer alan caminin batı bitişiğindedir. Yapını eski olduğu kullanılan antik malzemelerden anlaşılır. Bu gün üstü kapatılmıştır. Kuyu bileziği, çıngırağı, ağacı sağlamdır. Selçuklu dönemine tarihlendirilebilir.
4- Hocacihan Büyük Cami: Dikdörtgen planlı, kırma çatılı bu cami son dönemde yenilenmiştir. H. 1226/M. 1850 tarihli kitabesi yapı üzerinde korunmuştur.
5- Arap Sarnıcı: Sağlam olarak günümüze gelmiştir. Üstünde eyvan biçimli bir yapı bulunmaktadır. Cephesinde sivri teğet bir kemer yer alır. Kuyu bileziği kırılmış, ayrıca H. 1306/M. 1889 tarihli onarım kitabesi bulunmaktadır. Selçuklular zamanında yapılan sarnıç onarımlarla günümüze gelmiştir.
6- Yukarı Mahalle İdrislerin Odası: İki katlı 20. yüzyıl başlarına tarihlenen orijinal bir köy odasıdır. Alt kat ahır, üst kat aralık ve oda kısımlarından meydana gelmektedir.
7- Takkeli sarnıç: Tıp Fakültesi yolu üzerinde Söke Sokakta yer alır, üst yapısı toprak damlıdır. Bu yapıyı Osmanlı dönemine tarihlendirebiliriz.
8- Hocacihan Hanı: Beylikler dönemine tarihlenir. Kapalı bölümden oluşan bir handır. İlgisizlikten harabe halini almıştır.
9- Devler (Divle) Sarnıcı: Hocacihan hanı yanındadır. Vakıf bir sarnıç olarak yayınlanmıştır. Sadece çıngırağı ve bileziği günümüze gelmiştir.
10- Afakan Tekkesi: Hocacihan hanı yakınındadır. Selçuklu-Beylikler dönemine aittir. Cenazelik katı günümüze gelmiştir. Daha sonra Vakıflar tarafından tamir edilmiştir. Önündeki ağaca bez bağlanmakta olan türbe sınanmış yerlerdendir.
Hocacihan’da türbe Selçuklu han ve Arap ve Hanaybaşı sarnıçları Selçuklu ve Beylikler dönemine tarihlenir, diğer yapılar Osmanlı dönemine aittir. Konya’daki tarihi sarnıçlar üzerine Osman Özyurt bir yüksek lisans tezi yapmıştır. Çeşmeler üzerine de Mehmet Önder’den itibaren çok sayıda çalışma yapılmıştır. Konya’nın tarihi su yapıları bir bütün olarak yayınlanması gerekir.
Hocacihan’da yaptığımız yarım günlük yüzey araştırması, yanıbaşımızdaki tarihi Hocacihan Mahallesi’nin, Havzan, Lalebahçe, Sille gibi tarihi yerleşme olduğunu, rahmetli Konyalı’nın burası üzerinde duramadığı için tarih, sanat tarihçi ve mimarlık tarihçilerinin gözünden kaçtığını görüyoruz.
Prof. Dr. Haşim KARPUZ
|
